Epoka Elżbietańska - stylizacja i aranżacja wnętrz

Wnętrze zamożnego angielskiego domu z epoki elżbietańskiej oraz z okresu rządów Jakuba pierwszego cechował łagodny klimat, będący efektem zastosowania rzeźbionego drewna, bogatych tkanin i obrazów w ozdobnych ramach, którym towarzyszył matowy połysk naczyń z cyny i przedmiotów z polerowanej skóry.

Niespotykana wcześniej atmosfera luksusu stanowiła odzwierciedlenie zarówno stabilizacji społecznej jak i zamożnośći klas kupieckich. Wnętrze upiększano boazeriami z rzeźbionego drewna i ozdobnymi tynkami, często będącymi swobodną interpretacją jednego z porządków klasycznych. Idee renesansowe w połączeniu z nostalgią za czasami średniowiecza dały w efekcie występującą w dekoracji mebli, boazerii, a także w tynkach pogodną, eklektyczną mieszankę motywów klasycznych i gotyckich takich jak kariatydy, kolumny doryckie, jońskie i korynckie, liście akantu, wolę oczy, a szczególnie plecionki imitujące ciętą skórę.

Właściciele z dumą czy ozdabiali swoje domy obrazami, bogatymi tkaninami, wymyślnymi haftami, tapiseriami o motywach leśnych czy też imitacjami orientalnych dywanów. W otwartych kredensach z półkami ustawiano talerze. Pojawiło się mnóstwo starannie wykonanych mebli o nowych wzorach i funkcjach. Wprowadzenie mocowanych obić tapicerskich świadczyło o dbałości o wygodę. Większość elementów drewnianych była bogato rzeźbiona.

ŚCIANY

Boazerie. Były szeroko stosowane do okładania ścian pomieszczeń. Okładzina z tego twardego drewna, zwykle jasno miodowego dębu, często stanowiła prostą kompozycję pozbawionych ozdób, kwadratowych lub prostokątnych płycin osadzonych w modelowanym obramieniu. Płyciny zdobiono czasami rozmaitymi motywami rzeźbionymi, popularne były też bardziej wyszukane dekoracje będące rzeźbioną imitacją miękko udrapowana tego płótna. Zwykła boazeria była urozmaicona rzeźbionym fryzem, czasami też obejmowała wsparty na kariatydach lub klasycznych kolumnach rzeźbiony gzyms kominka, nad którym umieszczono płycinę z motywem alegorycznym. Okładziny ścienne były pierwotnie dużo jaśniejsze niż obecnie. To co oglądałem dzisiaj, to efekt działania czasu lub wiktoriańskiej bejcy. Spotykało się malowanie kolorową farbą lub intarsjowane detale. Okładziny z miękkiego drewna były niemal zawsze malowane, niekiedy w celu stworzenia imitacji drewna twardego.

Malowanie. Tynk w pomieszczeniach bez boazerii bywał często malowany, a czasem dzielony horyzontalnie na biegnącą dołem lamperię, a górą fryz. Ściany oraz okładziny drewniane bywały malowane we wzór przypominający porządne i kosztowne materiały, tak jak orzech, marmur, kamień lub tkaniny. Ściany pokrywano też motywami geometrycznymi, przeplatanym kwiatami.

Tapety. Najwcześniejsza drukowana tapeta angielska pochodzi z roku 1509. W tym okresie tapety projektowano jako pojedyncze arkusze. Około roku 1600 wprowadzono powtarzalne wzory łączone - tarcze, wazy, kwiaty - motywy pojawiające się też na tynku, drukowano zwykle czarnym kolorem na białym tle. Czasami ręcznie lub za pomocą szablonów, wprowadzano dodatkowe barwy. Papier naklejano czasem bezpośrednio na ścianę, częściej jednak przyklejono go na płótno a następnie mocowanino do drewnianych listew lub po prostu przybijano do ściany miedzianymi pluskiewkami.

Tkaniny. Tapiserie były symbolem statusu społecznego. Draperie przy łóżkach często harmoniizowały tkaninami zdobiącymi ściany.

KOLORY

Głębokie barwy kamieni szlachetnych - czerwienie, kolor niebieski, zielenie i jaskrawe żółcie - to właściwe tło dla mebli z dębu.

SUFITY

Belki sklepienia ukrywano już pod warstwą dekoracyjnego stiuku. Sufity z epoki elżbietańskiej pokrywał zwykle drobno żebrowany, często geometryczny wzór. Na początku XVII wieku popularne były szerokie, płaskie plecionki. Elementy powtarzające się odlewano formach. Detale zwykle moderowano ręcznie i malowano.

PODŁOGI

Powszechne były podłogi drewniane, zwłaszcza w pokojach na piętrze, z bardzo trwałego dębu lub wiązu, bądź też z importowanej jodły. Deski były przeważnie dużo szersze niż dzisiaj, podłogi często wykonywano z desek różnej szerokości. Za czasów Jakuba pierwszego w zamożniejszych domach modne były parkiety lub posadzki z kolorowych kamieni. Często używano też dużych płyt kamiennych.

MEBLE

W domach znajdowało się teraz więcej mebli niż poprzednio i to bardziej luksusowych i wygodnych. Najczęściej wykonane były z dębu, ale czasami stosowano też buk, orzech włoski i kasztan. W zamożnych domach nadal kontynuowano średniowieczną praktykę malowania i złocenia drewna. Nawet dąb malowano czasami na czerwono, niebiesko, zielono czy czarno. Trudno stwierdzić, jaki był oryginalny kolor nie malowanych mebli dębowych. Na pewno były powlekane woskiem lub olejem, a czasami wapnowane dla przyciemniania koloru na brąz. Możemy z dużą dozą pewności założyć że nie były bejcowane na czarno, jak to sobie wyobrażano w epoce wiktoriańskiej.

Najważniejszym meble nadal pozostawała łóżko. Drewniany baldachim, zawieszany pod sufitem, wyparła konstrukcja wsparta na czterech narożnych słupkach. Nim minął wiek XVI model ten został z kolei zastąpiony łóżkiem z rzeźbionym płytą dźwigając baldachim w głowach i dwoma słupkami podpierającymi w nogach. Inny typ łóżka miał bardzo lekką konstrukcję, ale niezwykle wymyślne draperie.

Do siedzenia najczęściej używano stołów i ław. Czasami można było też spotkać krzesła z elementów toczonych i łączonych na czopy. Około roku 1600 pojawił się nowy typ krzesła bez poręczy którego siedzisko i oparcie były obite tkaniną lub skórą. Po raz pierwszy pojawiły się wtedy obicia mocowane.

Odzież, bieliznę, książki i kosztowności przechowywano w wysokich szafkach z drzwiami. Skrzynie lepszej jakości miały złącza czopowe. Spotykało się też skrzynię z szufladą na dnie. Talerze ustawiono na 3 kondygnacyjnych otwartych kredensach, czasami z szufladą. Żywność przechowywano w zamkniętych szafladach z wentylacją, wbudowanych w ścianę lub wiszących. W domu bogatych w wydzielonych pomieszczeniach do spożywania posiłków znajdowały się zwykle stoły o mocowanych na stałe nogach. W skromniejszych domach oraz pomieszczeniach dla służby stały stoły na kozłach. Dość powszechne były uniwersalne łatwo-stoły, wyposażone w zawiasy oparcie przechylało się zamieniają ławę w stół.

AKCESORIA

Narzuty na stół oraz poduszki podnosiły wygodę i obok tapiserii I innych zawieszanych tkanin pomagały nadać wnętrzu bardziej przytulną atmosferę.

Talerze, łyżki naczynia do picia, świeczniki i tak dalej wykonywano przeważnie sceny. Spotykało się też w czasem piękne przedmioty ze srebra na przykład solniczki, puchary i piękne fraszki do wina zdobione grawerowanym ornamentem.

Naczynia szklane, jakimi posługiwała się większość społeczeństwa, wykonane były z grubego, zielonego szkła. Ludzie zamożni mogli sobie pozwolić na delikatne szkło weneckie lub jego imitacje wykonane w Anglii przez Rzemieślników włoskich.

Ceramika bywała najczęściej dość miernej jakości i używana była jako zastawa stołowa jedynie przez biedaków, choć spotykało się dobre, tanie wyroby z czarną, zieloną i żółtą glazurą. W zamożnych domach trafiały się importowane z Niemiec wyroby z kamionki, ceramika islamska lub chińska porcelana, czasami w srebrnej oprawie.

Zegary były niezmiernie rzadkie aż do końca tego okresu. Wcześniej pojawiły się zegary stołowe w mosiężnej obudowie oraz żelazne zegary ścienne, później na ścianach wieszano mosiężne zegary latarniowe.